9 دقیقه
گوگل دوباره با نگرانیهای جدید درباره حریم خصوصی روبهرو شده است؛ پس از آنکه پستهای ویروسی در شبکههای اجتماعی این شائبه را ایجاد کردند که شرکت هنگام پنهانی از پیامهای جیمیل برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی جنِمی (Gemini) استفاده میکند. این ادعاها با سرعت پخش شد و نگرانیهایی را درباره استخراج ایمیلها و پیوستها برای توسعه هوش مصنوعی و مجموعهدادههای آموزشی برانگیخت — اتهامی که گوگل به شدت آن را رد میکند. این بحث نه تنها روی نگرانیهای فنی تمرکز دارد بلکه بر جنبههای حقوقی، اعتماد کاربران و مرزبندی بین شخصیسازی خدمات و استفاده برای آموزش مدلهای بزرگ هوش مصنوعی نیز تأکید میکند.
چه عاملی واکنش را برانگیخت؟
ماجرا از زمانی آغاز شد که یک پست در وبلاگ Malwarebytes تغییر در سیاست را بهعنوان مجوزی برای استفاده گوگل از محتوای جیمیل جهت آموزش جنِمی تفسیر کرد. تصویربرداریهایی که در شبکههای اجتماعی منتشر شد، نمایانگر این بودند که «ویژگیهای هوشمند» مانند تکمیل خودکار متن (Smart Compose) و یکپارچهسازی تقویم بهصورت پیشفرض فعال شدهاند. برخی کاربران همچنین گزارش دادند پس از غیرفعال کردن این قابلیتها، دوباره بهصورت خودکار فعال شدهاند که این موضوع به سرعت اضطراب عمومی را تشدید کرد. در کنار این واکنش اولیه، تحلیلگران و روزنامهنگاران حوزه فناوری به دنبال پیگیری جزئیات فنیتر درباره چرایی و چگونگی این تغییرات در سیاستها و رفتار سرویسها شدند. پرسشهایی مطرح شد از جمله اینکه آیا تغییرات در تنظیمات بهصورت عمدی اعمال شده یا ناشی از بهروزرسانیهای نرمافزاری و سازگارسازی با سرویسهای جدید است؟ همچنین کسانی که روی حفاظت دادهها، قانونگذاری و انطباق حریم خصوصی کار میکنند، درباره پیامدهای احتمالی ترکیب دادههای Workspace و تحلیل محلی (local analysis) نگرانی ابراز کردند.
گوگل واکنش نشان داد: شخصیسازی ≠ آموزش مدل
گوگل به سرعت به این شایعات واکنش داد. به گزارش The Verge، سخنگوی شرکت، جنی تامسون، گفت: «این گزارشها گمراهکننده است. ما تنظیمات کسی را تغییر ندادهایم، ویژگیهای هوشمند جیمیل سالهاست وجود دارند و ما از محتوای جیمیل شما برای آموزش مدل جنِمی استفاده نمیکنیم.» شرکت تأکید کرده است که فرایندهای شخصیسازی و آموزش مدل دو فرآیند متمایز هستند و دادههایی که برای بهبود تجربه کاربری استفاده میشود با مجموعهدادههای سراسری آموزش مدلها یکی نیستند. به عبارت دیگر، گوگل میگوید که بسیاری از قابلیتهای هوشمند مبتنی بر تجزیه و تحلیل محلی، دادههای Workspace یا تنظیمات فردی هستند و هدفشان ارائه تجربه شخصی و مرتبط به کاربر است نه افزودن مستقیم به دیتاستهای آموزشی عمومیِ مدلهای بزرگ. با این حال، واکنش رسمی شرکت نتوانست فوراً همه نگرانیها را خاموش کند؛ زیرا کاربران و کارشناسان خواهان شفافیت بیشتر در مورد نحوه پردازش دادهها، سیاستهای نگهداری و بازههای زمانی حذف دادهها شدند تا بتوانند تمایز بین «پردازش برای تجربه شخصی» و «پردازش برای آموزش مدل» را بهتر درک کنند.
چطور دقیقاً ویژگیهای هوشمند جیمیل کار میکنند
ابزارهایی مانند Smart Compose، اعلانهای ردیابی پرواز و دستهبندی خودکار پیامها برای شخصیسازی تجربه جیمیل شما طراحی شدهاند. به گفته گوگل، این قابلیتها مبتنی بر تحلیل موضعی (localized analysis) و دادههای داخل Workspace شما هستند تا ویژگیها در سراسر محصولات بهتر متناسبسازی شوند — نه برای تغذیه مجموعهدادههای آموزشی جهانیِ هوش مصنوعی. برای مثال Smart Compose از الگوهای نوشتاری شما برای پیشبینی کلمات بعدی و پیشنهادات نگارشی استفاده میکند، اما گوگل میگوید این پیشنهادات به منظور ارتقای سرعت نوشتن و دقت متن ارائه میشود و دادههای مورد استفاده برای این منظور در چارچوب سرویس و حساب کاربری محدود میماند. در بسیاری از موارد، مدلهای کوچکتر یا فرایندهای دروندستگاهی (on-device) برای محاسبات فوری استفاده میشوند تا نیازی به ارسال دادههای متنی به سرویسهای ابری مرکزی برای هر پیشبینی نباشد. علاوه بر این، ویژگیهایی مانند مرتبسازی خودکار یا تشخیص ایمیلهای تبلیغاتی معمولاً با تحلیل فرادادهها (metadata) و الگوهای رفتاری انجام میشوند و لزوماً شامل استخراج محتوای کامل ایمیل برای آموزش مدلهای سطح بالا نیستند. بنابراین به طور خلاصه: فعال کردن ویژگیهای هوشمند به گوگل کمک میکند سرویسها را برای شما شخصیسازی کند، اما این لزوماً به معنی برداشت کامل ایمیلها و استفاده از آنها در آموزش جنِمی نیست؛ با این وجود، نبود شفافیت عمومی درباره جزئیات فنی و سیاستهای داده میتواند منجر به سوءتفاهم و کاهش اعتماد کاربران به محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی شود.
فشار حقوقی و مسأله اعتماد
با وجود تکذیبهای گوگل، این ماجرا شدت گرفته و به سطح حقوقی کشیده شده است. یک شکایت دستهجمعی که در این ماه مطرح شده ادعا میکند گوگل دسترسی جنِمی را به محتوای جیمیل، چت و میت (Meet) داده است — اتهامی که شرکت آن را رد میکند. از منظر قانونی، محور بحثهای اصلی حول رضایت صریح کاربران، نحوه اطلاعرسانی درباره تغییرات سیاستهای حریم خصوصی، و دامنه مجوزهایی است که کاربران هنگام پذیرش شرایط خدمات به شرکت دادهاند. در بسیاری از حوزههای قضایی، موضوعات مرتبط با حفاظت داده و آموزش مدلهای هوش مصنوعی در مرزهای تازهای از قانون قرار دارند و پروندههای مشابه میتوانند نقش تعیینکنندهای در تدوین رویهها و مقررات آینده ایفا کنند. از سوی دیگر، با قرار گرفتن جنِمی 3 (Gemini 3) به عنوان یکی از پیشرفتهترین مدلهای گوگل، بحث در مورد محل تلاقی شخصیسازی سرویسها و سوءاستفاده احتمالی از دادههای کاربر شدت میگیرد؛ زیرا هرچه مدلها توانمندتر شوند، وسوسه استفاده از دادههای گستردهتر برای بهبود عملکرد آنها نیز افزایش مییابد. این وضعیت فشار دوگانهای به گوگل وارد میکند: باید نوآوری و رقابت در زمینه هوش مصنوعی را حفظ کند و همزمان به حفاظت از حریم خصوصی و پاسخگویی در برابر کاربران و نهادهای نظارتی پایبند باشد.
چرا این موضوع برای کاربران اهمیت دارد؟
امروزه آگاهی کاربران نسبت به حریم خصوصی بیشتر از همیشه است. وقتی قابلیتهای خودکار رفتارشان را تغییر میدهند یا به نظر میرسد دوباره فعال میشوند، شک و تردید ایجاد میشود و اعتماد کاهش مییابد. این حادثه یادآور نیاز به بررسی دورهای تنظیمات حریم خصوصی و درک کارکرد هر گزینه است. از خود بپرسید: آیا شما قابلیتهایی را فعال میکنید که راحتی را افزایش میدهند، یا ناخواسته دامنه اشتراکگذاری دادهها را گستردهتر میسازید؟ برای کاهش ریسکهای احتمالی، کاربران میتوانند چند گام عملی بردارند: مرور دقیق تنظیمات حریم خصوصی در حساب گوگل و جیمیل، خاموش کردن ویژگیهایی که نیاز به تحلیل محتوای گسترده دارند، کنترل سطح دسترسی اپلیکیشنها به دادههای حساب، فعالسازی تأیید هویت دو مرحلهای و بررسی دورهای گزارشهای شفافیت و فعالیت حساب. همچنین دنبال کردن اطلاعیههای رسمی شرکت، تحلیلهای مستقل از پژوهشگران امنیت و راهنماییهای حقوقی مرتبط با حفظ حریم خصوصی میتواند به تصمیمگیری آگاهانهتر کمک کند. در نهایت، مهم است که کاربران و سازمانها مرزهای روشنی برای استفاده از دادههای شخصی تعیین کنند تا نوآوری در حوزه هوش مصنوعی با احترام به حقوق بنیادین کاربران همراه باشد.
آپدیت کوچک اما قابل توجه: پیکسل 10 به اشتراکگذاری شبیه AirDrop رسید
در حرکت مجزایی که کمتر با بحثهای حریم خصوصی مرتبط است اما از نظر کاربری مهم به شمار میآید، گوگل ویژگی عملی جدیدی برای دارندگان Pixel 10 اضافه کرده است: اشتراکگذاری مستقیم فایل با آیفونها، آیپدها و مکها از طریق سازگاری با AirDrop. اکنون انتقال فایلها سریعتر انجام میشود و نیاز به اپلیکیشن یا تنظیمات اضافی نیست — این موضوع یک پیروزی در زمینه سهولت استفاده محسوب میشود حتی در حالی که شرکت با سؤالات پیچیدهتری درباره حفظ حریم خصوصی مواجه است. با این قابلیت، کاربران اکوسیستمهای متفاوت میتوانند بهسرعت عکسها، اسناد و لینکها را بین دستگاهها به اشتراک بگذارند که تجربه کاربری را به شکلی ملموس بهبود میبخشد. در عین حال لازم است کاربران از تنظیمات پیشفرض ارتباطات و دسترسیهای بیسیم آگاه باشند و در صورت لزوم محدوده اشتراکگذاری را متناسب با سطح اعتماد خود تنظیم کنند.
همزمان با درهمآمیختن هوش مصنوعی در ابزارهای روزمره، وضوح در ارتباطات و شفافیت سیاستها به همان اندازه تدابیر فنی اهمیت پیدا میکند. کاربران انتظار دارند قابلیتهای یکپارچه و بدون اختلال را تجربه کنند و همزمان مرزهای شفافی در مورد استفاده از دادههایشان وجود داشته باشد. برای حفظ این تعادل، لازم است شرکتها اطلاعات روشن و قابلفهمی درباره شیوههای پردازش داده، اهداف استفاده، بازه نگهداری و گزینههای کنترل کاربر ارائه دهند. در نهایت، ترکیب نوآوری در هوش مصنوعی با احترام به حریم خصوصی و انطباق قانونی نه تنها اعتماد کاربران را تقویت میکند بلکه پایداری رقابت و مقبولیت اجتماعی فناوریهای جدید را نیز تضمین میسازد.
منبع: gizmochina
ارسال نظر